Petojunska tragedija 1941. u Smederevu


05. jun 2017. DRUŠTVO – Izvor: Danas – U Smederevu se i ovog 5. juna evociraju uspomene na tragičan događaj i stradale u eksploziji municije u despotovoj tvrđavi pre 76 godina. Do danas nije utvrđen uzrok eksplozije, a nepoznat je i tačan broj poginulih, koji se procenjuje na nekoliko hiljada, podseća regionalni informativni portal Podunavlje.info.

Smederevci se svake godine zavijanjem sirena, 5. juna u 14 časova i 14 minuta na železničkoj stanici, podsećaju na stravičnu tragediju koja je 1941. godine zadesila ovaj grad.

Bio je četvrtak, pijačni dan, radnici su završili prvu smenu, seljaci se vraćali s pijace, đaci podizali svedočanstva. U Smederevu su bili članovi ansambla Novosadskog pozorišta, koji su došli po platu u sedište tadašnje Dunavske banovine… Bilo je dosta i nemačkih vojnika, a sve kafane od Crkve do tvrđave bile su pune..

Prema dokumentu komisije za obnovu Smedereva, u eksploziji municije lagerovane u smederevskoj tvrđavi, od 2.393 porodične kuće samo 25 ostalo je neoštećeno. Na spomen kosturnici, podignutoj 1942. upisano je 485 imena.

Na mestu eksplozije nastao je krater dubine devet i prečnika 50 metara.

Komesar za obnovu Smedereva Dimitrije Ljotić na prvom pomenu žrtvama eksplozije 1942. događaj je nazvao “Zavetni dan”. Ime je posle Drugog svetskog rata promenjeno i do 1981. pomen se zvao “5. jun”, a od tada “Dan nezaborava” i “Dan sećanja”.

Grad Smederevo i ove godine prigodnim sadržajima obeležava godišnjicu najveće tragedije u njegovoj istoriji. Parastos žrtvama Petojunske tragedije i polaganje venaca na Spomen-kosturnicu na Starom groblju počinje danas u podne, a u 14 časova je komemorativno okupljanje kod Spomenika “5. jun”.

Takođe, povodom Dana sećanja na žrtve eksplozije u tvrđavi 5. juna 1941, u izlogu Istorijskog arhiva u Smederevu, biće postavljena izlozba fotografija i citata preživelih svedoka tragedije.