25. februar 2013. DRUŠTVO – Povodom Dana zaštite spomenika kulture Srbije, u petak je u Narodnoj biblioteci u Beogradu održana svečanost uz prisustvo velikog broja javnih i kulturnih ličnosti.
Knez Aleksandar Karađorđević izdao je 22.februara 1844. godine, Uredbu o zaštiti spomenika drevnosti. Ta Uredba je bila prvi savremeni opšti akt o zaštiti spomenika u Srbiji i jedan od prvih akata te vrste u Evropi 19. veka.
Tim povodom, Društvo konzervatora Srbije dodelilo je Godišnju nagradu u 2013.godini Jasmini Popović Rusimović, arhitekti savetniku i pomoćniku direktora u Regionalnom zavodu za zaštitu spomenika kulture u Smederevu.
Nagrada je jedinstvena i izuzetno vredna, a dodeljena je za uspešnu izradu projekta i realizaciju zaštite i prezentacije sakralnog kompleksa u Smederevskoj tvrđavi, kako u metodološkom smislu tako i konzervaciji i realizaciji projekta.
Ostaci sakralnog kompleksa koji se nalaze u arheološkim slojevima u istočnom uglu Velikog grada, otkriveni su i najvećim delom istraženi pre tri decenije. Ostaci zidova dvorskog hrama srpskog despota, podignutog u drugoj četvrtini XV veka, tom prilikom su otkopani, ali nisu konzervirani, zbog čega su bili izloženi dugotrajnom propadanju.
Pažljivim posmatranjem i izučavanjem ostataka zidova uočeno je više građevinskih faza iz kojih se može rekonstruisati istorija i sudbina ovog sakralnog zdanja tokom tri stoleća. Nakon turskog osvajanja Smedereva, ova crkva, kao i mnoge druge, pretvorena je u džamiju, zbog čega je bila značajno dograđena i izmenjena, a porušena krajem XVIII ili početkom XIX veka.
Pre izrade projekta obavljena su detaljna istraživanja arhitekture, kao i reviziona arheološka iskopavanja tokom kojih se došlo do značajnih novih rezultata. Jasmina Popović – Rusimović, u izuzetnoj saradnji sa arheologom Dejanom Radovanovićem, na bazi sagledanih otkrića i saznanja, kao i jasno izdvojenim građevinskim fazama, formirala je detaljnu dokumentaciju postojećeg stanja kao podlogu za pristup postupku zaštite.
Projekat konzervacije i prezentacije sakralnog kompleksa u Smederevskoj tvrđavi zasnovan je na savremenim metodološkim principima delimične rekonstrukcije i predstavljanja u obimu koji su dozvoljavali raspoloživi podaci, bez zalaženja u hipotetičke rekonstrukcije.
Poseban problem, često prisutan u zaštiti spomeničkog nasleđa, predstavljala je prezentacija različitih građevinskih faza pri kojoj su delovi građevine, nastali prilikom potonjih dogradnji, posebno i sa pravom merom prezentovani.
Prvobitnoj crkvi je tom prilikom dat prioritetni značaj i ona je prikazana kao jedinstvena, skladna celina. Uspešna realizacija projekta odvijala se tokom proleća i leta 2012. godine.
Svi konzervirani zidovi kao i oni na kojima je vršena nužna rekonstrukcija, zaštićeni su i prezentovani veoma brižljivo, uz upotrebu originalnih, autentičnih materijala. Tada je uređen i okolni prostor na kome je blagim škarpama pomirena razlika nastala tokom vremena između nekadašnjeg i sadašnjeg nivoa terena.
Izvor: smederevo.org.rs
